‍دوازده سال قبل از امروز، در ۱۴ اسد ۱۳۸۶ «انجمن اجتماعی دادخواهان افغان» بوسیله بازماندگان قربانیان جنگ چند دهه اخیر ایجاد گردید. از همان نخست هدف از تاسیس انجمن؛ مستندسازی جنایات جنگی برای زمینه سازی محاکمه جنایتکاران در محاکم ملی و بین المللی بود، که تا اکنون به همت اعضا و هوادارانش برای رسیدن به آن تلاش می ورزد.

‍طی این مدت انجمن توانسته است برنامه های متعددی را راه اندازی نماید، که از آن جمله؛ جمع آوری اسناد و مستند سازی حوادث گوناگون از دهشت حاکم در کشور، جمع آوری مشخصات و تصاویر قربانیان، تهیه گزارش از زبان بازماندگان و بستگان جانباختگان، تحصن و راهپیمایی های متعدد، نمایشگاه های عکس کنار جاده ای در کابل و سایر ولایات، ساخت بنای یادبود برای قربانیان جنگ، چاپ و نشر کتاب و بروشورهای آگاهی دهنده، همکاری با نهادهای ملی و بین المللی برای محاکمه جنایتکاران، تلاش برای پیاده شدن عدالت و متحد ساختن خانواده های شهدا برای دادخواهی و عدالت طلبی، بخشی از فعالیت های «انجمن اجتماعی دادخواهان افغان» بوده است.

‍شهید عمران الله فرزند سید آقا که در سال ۱۳۷۹ در یک خانواده دهقان متولد گردیده بود، در قریه اندور ولسوالی قرغه یی ولایت لغمان سکونت داشت. او در سال ۱۳۸۷ شامل مکتب لیسه میاعبدالکریم ولسوالی علیشنگ ولایت لغمان گردید. نظر به مشکلات اقتصادی که داشت، نتوانست ادامه تحصیل بدهد و تنها تا صنف دهم مکتب درس خواند. به علت فقر و تنگ دستی به صفوف نیروها نظامی پیوست تا بتواند با معاش بخور و نمیر که از این مدرک عایدش می گردد زندگی خود و خانواده را به پیش برد.

‍می خواهیم یاد و خاطره شهدای ۱۹ جدی را گرامی داشته و بار دیگر خواست محاکمه عاملان این فاجعه را مطرح سازیم. پس از گذشت ۱۸ سال از رویداد خونین کشتار یکاولنگی ها بوسیله طالبان وحشی هنوز ماتم از دست داد این عزیزان تازه بوده و گلیم غم از خانه های ما برچیده نشده است. مادر یکاولنگی تا حال اشک از دست دادن فرزند خود را می ریزد، اما تا حال کسی به دادش نرسیده است.

‍خانواده های قربانیان و مردم یکاولنگ یگانه خواست شان، محاکمه عاملان این قساوت و کشتار و همدستان محلی شان است. اما طی این دو دهه کوچکترین قدمی برای محاکمه آن جنایتکاران برداشته نشده است. پس از سرنگونی طالبان و روی کار آمدن حکومت جدید، شعار پیگرد ناقضان حقوق بشر و تامین عدالت در گوشه و کنار کشور جار زده می شد، اما عملا دیدیم که ناقضان حقوق بشر و دشمنان عدالت در بلند ترین پست های حکومتی جابجا شده زیر سایه خارجی ها دسته های جنایتکار خود را تجهیز نموده، به ظلم و تعدی شان ادامه دادند. در کنار این؛ عده ای نیز با راه اندازی نهاد های فندگیر، عدالت را به یک تجارت پر سود تبدیل نموده و از خون قربانیان برای خود و اطرافیان شان ثروت اندوختند. در حقیقت این افراد و گروهک ها، با چنین عملکرد شان در صف جنایتکاران جنگی و عاملان همچو فجایع قرار می گیرند.

‍«انجمن اجتماعی دادخواهان افغان» برای اولین بار نمایشگاه عکس قربانیان جنگ و جنایت چهار دهه گذشته را در مرکز ولسوالی یکه اولنگ ولایت بامیان برگزار نمود. روز نخست این نمایشگاه قبلا در مرکز ولایت بامیان برگزار گردیده بود.

‍۱۶ جدی ۱۳۸۷ - شهر بامیان: به مناسبت هژدهمین‌ سالروز قتل‌عام یکه‌اولنگ بدست طالبان جنایت‌پیشه، نمایشگاه عکسی از قربانیان چهار دهه اخیر در کشور، از سوی «انجمن اجتماعی دادخواهان افغان» برگزار شد.

‍این نمایشگاه برای یک روز از ساعت ۸ صبح الی ۴ عصر در چوک اریکین و سرک معارف ادامه داشت و تصاویر حدود ۸ هزار تن از هموطنان شهید ما در کنار جاده به نمایش گذاشته شد. اکثر بازدیدکنندگان آن را جوانان و نوجوانان بامیانی تشکیل داده از این حرکت استقبال گرم نمودند.

‍۱۸ سال از فاجعه خونین قتل عام مردم یکاولنگ بوسیله وحوش طالبی گذشت. در ۱۹ جدی ۱۳۷۹ طالبان ددمنش بر هموطنان بی‌پناه ما در ولسوالی یکاولنگ ولایت بامیان هجوم برده و بیش از ۳۰۰ نفر را بی‌رحمانه از دم تیغ کشیدند. این جوانان با هزاران آرزو و امید که هرگز تحقق نیافت به دل خاک سپرده شدند، و صدها خانواده سال‌هاست در غم و اندوه از دست دادن آن عزیزان اشک می‌ریزند.

‍لشکر جهالت طالبی به حمایت باداران خارجی و دلالان منطقوی شان، جز قتل، کشتار و نابودی هست و بود مادی و معنوی کشور ماموریت دیگری نداشتند. سیاست زمین سوخته در شمالی، کشتار یکاولنگ و مزار، انفجار مجسمه‌های بودا و صدها جنایت دیگر بخشی از دستاوردهای آنان طی حاکمیت چند ساله شان بود. آنان که با فند امریکا و کشورهای عربی تحت مدیریت پاکستان به میدان آمدند، توانستند بخوبی وظایف باقیمانده از سلف تنظیمی شان را به پایان برسانند.